“Quái vật Momo” và báo chí khai thác nỗi sợ hãi

Chàng trai Hàn Quốc thực hiện clip ghi lại quá trình liên hệ với Momo. Ảnh chụp màn hình.

Nỗi lo của phụ huynh tăng theo cấp số cộng

Trò chơi và những chuyện ồn ào trên truyền thông của trò chơi “Thách thức Momo” xuất phát từ châu Âu khi người lớn phát hiện ra những clip hướng dẫn trẻ em tự sát, dọa nạt trẻ em bị ẩn trong các phim hoạt hình như Fortnight, Peppa Pig... trên mạng Youtube, thậm chí cả trên ứng dụng xem video an toàn cho trẻ em YouTube Kids từ cuối tháng 8/2018.

Trò chơi “Thách thức Momo” cũng dựa theo mô típ thường thấy như nhiều trò chơi lâu nay trên môi trường mạng Internet: “Thử thách bao cao su” (Condom Challenge), “Thử thách viên nước giặt” (Tide Pod Challenge), “Thử thách tắm nước đá” (Ice Challenge), “Thử thách Cá voi xanh”...

Trò chơi thách thức Momo dùng mô hình Momo vốn là một sản phẩm nghệ thuật của nhà điêu khắc Nhật Keisuke Aiso và lồng vào đó kiểu thử thách quái đản: tự làm đau bản thân và thậm chí, tự sát! Các trò thử thách trước kia cũng được cảnh báo vì hình thức thử thách nào cũng có thể gây ra thương tích, thậm chí nguy hiểm tới tính mạng cho những người tham gia.

Tuy nhiên trong thực tế, những trò chơi ấy ban đầu là trò đùa và không dễ gì thành trào lưu và gây ra nguy hiểm trực tiếp tới người chơi, nhất là trẻ em nhưng do đặc trưng truyền thông mạng với sự hiếu kỳ của số đông, thông tin về “trào lưu” ấy lan tỏa rất nhanh. Và vì thế, nó cũng lan tỏa nỗi sợ tới những nhà giáo dục, tới các bậc cha mẹ.

Hình ảnh đại diện của tài khoản Momo. Ảnh: Central European News.

Tăng nỗi sợ theo cấp số nhân

Tất nhiên, phòng bệnh hơn chữa bệnh, báo chí khi thông tin về trò chơi quái đản “Thử thách Momo” đã góp phần giúp các bậc phụ huynh quản lý chăm sóc con cái mình tốt hơn, phòng ngừa các nguy cơ tiềm ẩn khác về tâm lý cho trẻ.

Nhưng không phải bài báo nào cũng vì mục đích tốt ấy. Có báo chỉ dựa trên những lời kể thiếu chứng cứ về các trường hợp ở Trung Quốc, ở Anh... xuất hiện trên một số trang mạng để đẩy sự việc đi quá xa, tạo nên sự hoảng loạn chứ không còn là nỗi lo, nỗi sợ.

Cũng cần nói thêm, khi sự cố Momo xảy ra, Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông đã gửi văn bản yêu cầu Google - đơn vị chủ quản mạng xã hội video YouTube - phải gỡ bỏ các clip có nội dung độc hại liên quan. Sáng 1/3, Google thông báo rằng các link video hướng dẫn trẻ em tự sát trên YouTube mà phương tiện truyền thông Việt Nam phản ánh đều đã được gỡ bỏ.

Tuy nhiên, thật đáng trách, đây đó vẫn còn những bài viết tiếp tục khai thác đề tài này với góc tiếp cận “câu khách”, giật gân!

Lâu nay, chuyện phát hiện những yếu tố độc hại trên môi trường Internet lúc nào cũng có. Và cứ mỗi khi xảy ra một sự kiện như thế, báo chí thường khai thác tâm lý số đông: Công chúng truyền thông luôn có xu hướng tiếp nhận những tin tức tiêu cực nhanh hơn, ghi nhớ lâu hơn. Báo chí cần đem đến hy vọng. Báo chí không thể dọa dẫm. Tất nhiên, không có đề tài nào là xấu, là lá cải, chỉ có góc tiếp cận xấu, lá cải, thiếu nhân văn thôi.

Thanh Hòa